Turkiy davlatlar tashkiloti (TDT) 2012-yildan boshlab Iqtisodiy Hamkorlik Tashkiloti (IHT) bilan yaqin aloqalar o‘rnatgan.
Kuzatuvchi maqomini olish
2012-yil 16-oktabrda bo‘lib o‘tgan IHT Sammitida davlat rahbarlari Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashiga (hozirgi TDT) dastlab uch yillik muddatga, har uch yilda yangilanishi sharti bilan, kuzatuvchi maqomini berish qarorini mamnuniyat bilan qabul qildilar.
IHT va TDT o‘rtasida Anglashuv Memorandumi (MoU) 2014-yil 23-sentabr kuni Nyu-York shahrida imzolangan bo‘lib, bu ikki tashkilot o‘rtasidagi aloqalarni mustahkamladi.
IHT faoliyatlarida faol ishtirok
TDT Kotibiyati IHTning Mintaqaviy Rejalashtirish Kengashi (RPC) va vazirlik darajasidagi yig‘ilishlarda faol ishtirok etib, iqtisodiyot, transport, turizm, bojxona va ta’lim kabi umumiy ustuvor yo‘nalishlarda hamkorlikni rivojlantirib kelmoqda. 2018-yil 16–17-aprel kunlari Dushanbeda bo‘lib o‘tgan IHT Tashqi ishlar vazirlari Kengashining 23-yig‘ilishida TDTning kuzatuvchi maqomi ikkinchi muddatga yangilandi.
Kuzatuvchi maqomning strategik ahamiyati
IHT — bu TDT kuzatuvchi maqomiga ega bo‘lgan yagona tashkilot bo‘lib, mintaqaviy rivojlanishga hissa qo‘shish, g‘oyalar almashish va inklyuziv hamkorlikni rivojlantirish uchun muhim platforma hisoblanadi. TDTning IHT yig‘ilishlarida ishtiroki orqali:
- Mintaqaviy ishtirokchilar bilan muloqot olib borish imkoniyati yaratiladi.
- Xalqaro hamjamiyatga o‘z qarashlari, missiyasi, loyihalari va faoliyati haqida axborot beriladi.
Iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlash
2019-yil aprel oyida TDT Bosh kotibi boshchiligidagi delegatsiya Tehrondagi IHT Kotibiyatiga tashrif buyurib, hamkorlik yo‘nalishlarini muhokama qildi hamda 2014-yilda imzolangan Anglashuv Memorandumining qamrovini kengaytirish bo‘yicha fikr almashildi. Ikki tashkilot har yili ekspertlar uchrashuvlarini o‘tkazishga va ishlanma dasturini amalga oshirishni baholashga kelishib oldi.
TDT Bosh kotibi va IHT Savdo-sanoat palatasi (CCI) Prezidenti IHT CCIning 25-Ijroiya qo‘mitasi yig‘ilishida yangi Anglashuv Memorandumini imzoladilar. Memorandum quyidagilarga qaratilgan:
- TDT va IHTga a’zo davlatlar uchun iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotni ilgari surish.
- Ikki tashkilot o‘rtasida tizimli maslahatlashuv, hamkorlik va axborot almashuvini ta’minlash.
So‘nggi aloqalar va kelajakdagi yo‘nalishlar
2023-yil sentabr oyida Nyu-Yorkda IHT Tashqi ishlar vazirlari Kengashining norasmiy yig‘ilishida TDT Bosh kotibi kuzatuvchi tashkilot vakili sifatida ishtirok etdi. U yig‘ilishda TDT va IHT mintaqaviy hamkorlik, iqtisodiy o‘sish, ijtimoiy taraqqiyot va siyosiy barqarorlik timsoli ekanligini ta’kidladi. Bosh kotib quyidagi sohalarda qo‘shma loyihalarni kengaytirishga chaqirdi:
- Iqtisodiyot, transport, energetika, qishloq xo‘jaligi va turizm.
- Sog‘liqni saqlash, atrof-muhit, aerokosmik soha va inson resurslari.
- U, shuningdek, TDT va IHT o‘rtasida ishlab chiqilgan “2023–2024-yillarga mo‘ljallangan Ish Dasturi”ni samarali amalga oshirish muhimligini alohida ta’kidladi.
