Maqsadlar

Qishloq xoʻjaligida hamkorlik, Turkiy davlatlar tashkiloti (TDT) faoliyatining asosiy yoʻnalishlaridan biridir. Bu hamkorlik: oziq-ovqat xavfsizligi va to‘g‘ri ovqatlanishni yaxshilashga xizmat qiladigan, zamonaviy va innovatsion barqaror qishloq xo‘jaligi amaliyotlarini targ‘ib qiluvchi, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishga hissa qo‘shuvchi va TDTga a’zo davlatlar o‘rtasida qishloq xo‘jaligi mahsulotlari savdosini osonlashtiruvchi muhim hamkorlik yo‘nalishlaridan biridir. 

Mexanizmlar

Tashkilotga asos solinganidan buyon TDT soyasida jami to‘rtta Vazirlar yig‘ilishi, beshta Ishchi guruh yig'ilishi va to'rtta Turkiy qishloq xo'jaligi biznes forumlari o'tkazildi. Qishloq xo‘jaligi sohasidagi hamkorlik “Turk dunyosi 2040 nigohi” va “TDT 2022-2026 strategiyasi” kabi muhim strategik hujjatlarga muvofiq amalga oshirilmoqda.

Qishloq xo‘jaligi hamkorligi ishchi guruhining quyi ishchi guruhlari

TDT tarkibidagi Qishloq xo‘jaligida hamkorlik qilish bo‘yicha beshta kichik ishchi guruh bu boradagi hamkorlikni mustahkamlashni maqsad qilgan. A'zo davlatlar har bir kichik guruh uchun muvofiqlashtiruvchi (davlat)larni belgilab olishgan. Ushbu guruhlar “Harakat rejasi” doirasidagi tadbirlarni amalga oshirish, zarur mexanizmlarni yaratish va yig'ilishlar natijalarini TDT Kotibiyatiga hisobot berish uchun javobgardir:

• Tadqiqot va rivojlantirish kichik guruhi - Turkiya

• Qishloq xo'jaligining iqtisodiy masalalari kichik guruhi - Ozarbayjon

• Yangi qishloq xo'jaligi texnologiyalari va texnikasi kichik guruhi – O'zbekiston va Ozarbayjon

• Urug'lik va ko'chatlar bo'yicha hamkorlik kichik guruhi – Qozog'iston va Qirg'iziston

• Chorvachilik, baliqchilik va suv xo'jaligi kichik guruhi – Qirg'iziston va Qozog'iston

Tuzilma Asoslari

OTS doirasida qishloq xo‘jaligi sohasidagi hamkorlikning huquqiy asosi quyidagi asosiy hujjatlarga tayangan:

• 2022-yil 4-iyul kuni O‘zbekistonning Toshkent shahrida imzolangan “Turk davlatlari tashkiloti Qishloq xo‘jaligi vazirlari birinchi yig‘ilishi bayonoti” qishloq xo‘jaligida kelgusidagi hamkorlik va faoliyatlarning umumiy doirasini belgilaydi hamda Qishloq xo‘jaligida hamkorlik bo‘yicha ishchi guruh tarkibida kichik guruhlarni tashkil etishni ko‘zda tutadi;
• 2023-yil 26-sentabr kuni Ozarbayjonning Boku shahrida imzolangan “Turk davlatlari tashkiloti Qishloq xo‘jaligi vazirlari ikkinchi yig‘ilishi bayonoti”;
• 2022-yil 11-noyabr kuni Samarqand shahrida imzolangan “Turk davlatlari tashkilotining Qurg‘oqchilikning oldini olish institutini tashkil etish to‘g‘risidagi anglashuv memorandumi”;
• 2024-yil 16-iyul kuni Ozarbayjon Respublikasining Guba shahrida tayyorlangan “Turk davlatlari tashkiloti (TDT)ga a’zo va kuzatuvchi davlatlar ishtirokida TDT Raqamli Agro Ma’lumotlar Platformasini tashkil etish bo‘yicha yig‘ilish bayonoti”;
• 2024-yil 16-iyul kuni Guba shahrida tayyorlangan “Turk davlatlari tashkiloti (TDT)ga a’zo va kuzatuvchi davlatlar ishtirokida “TDT-mahsuloti” ishlab chiqarishni tashkil etish bo‘yicha yig‘ilish bayonoti”.

Loyihalar

Turkiy qishloq xo'jaligi biznes forumi

Turkiy qishloq xo‘jaligi forumlari Turkiy mintaqada qishloq xo‘jaligi sohasidagi hamkorlikning muhim masalalarini muhokama qilish uchun umumiy platforma yaratish, ishbilarmon doiralarni tijorat hamkorlikni kengaytirishga rag‘batlantirish, qo‘shma loyihalar va sarmoyalarni ishlab chiqish, qishloq xo‘jaligida ilg‘or texnologiyalarni qo‘llashni ta’minlash, ilg‘or jahon tajribasini almashish maqsadida tashkil etilgan. Qishloq xoʻjaligi vazirlari yigʻilishlari bilan parallel ravishda oʻtkazilayotgan Forum siyosat va amaliyot oʻrtasidagi yaqin aloqani taʼminlaydi.

• 1-forum – Toshkent, Oʻzbekiston (2022-yil 4-iyul)
• 2-forum – Boku, Ozarbayjon (2023-yil 25-26-sentyabr)
• 3-forum – Taraz, Qozog‘iston (2024-yil 20-mart)
• 4-forum – Cho‘lpon-Ota, Qirg‘iziston (2025-yil 26-iyun)

Forum hukumatlar, ishbilarmon doiralar va investorlar o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlik uchun muntazam uchrashuv nuqtasiga aylangan. 

Raqamli qishloq xo'jaligi ma'lumotlar platformasi

Ushbu loyiha qishloq xo'jaligi statistikasi, ma'lumotlar to'plami, yozuvlari va TDTga a'zo davlatlarning ilg'or tajribalarini yagona raqamli platformada birlashtirishga qaratilgan. Bu ilg'or texnologiyalar va tajribalar bo'yicha ma'lumot almashish, a'zo davlatlar o'rtasida moslashuvchan, natijalarga yo'naltirilgan hamkorlik va sheriklikni osonlashtiradi. 2024-yil 16-iyulda TDT qishloq xoʻjaligi poytaxti deb eʼlon qilingan Quba shahrida boʻlib oʻtgan yigʻilishda ushbu platformani tashkil etish boʻyicha deklaratsiya qabul qilindi.

“OTS Made” brendi

Ushbu loyiha TDTga a'zo davlatlar o'rtasida qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishi, qadoqlash va mahsulot xilma-xilligini ko‘rsatuvchi "OTS Made" brendini yaratishga qaratilgan. Ozarbayjon tashabbusi bilan 2023-yil 26-sentabr kuni Bokuda boʻlib oʻtgan Qishloq xoʻjaligi vazirlarining 2-yigʻilishida kun tartibiga qoʻyilgan loyiha, aʼzo davlatlarning qishloq xoʻjaligi mahsulotlari uchun ishonchli, umumiy brend identifikatorini yaratishni maqsad qilgan. 2024-yil 18-iyulda Quba shahrida boʻlib oʻtgan yigʻilishda ushbu brendni yaratish boʻyicha deklaratsiya imzolangan. 

Mintaqaviy oziq-ovqat zahiralari tizimi

O‘zbekiston tashabbusi bilan amalga oshirilayotgan ushbu loyiha turkiy dunyoda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan. Ochlik, to‘yib ovqatlanmaslik va oziq-ovqat taqchilligini birgalikdagi sa’y-harakatlar orqali bartaraf etish, mahalliy ishlab chiqarishni ko‘paytirish va favqulodda vaziyatlarda yetarli oziq-ovqat ta’minotini ta’minlash uchun mintaqaviy oziq-ovqat zahiralari tizimi nazarda tutilgan. Shu nuqtai nazardan, oziq-ovqat xavfsizligi bo‘yicha ko‘p tomonlama bitim loyihasi a’zo davlatlarga ko‘rib chiqish uchun taqdim etildi.

Qo'shma qishloq xo'jaligi sug'urtasi tizimi

Ushbu loyiha Turkiy qishloq xo'jaligi sug'urtasi havzasi (TARSİM) tajribasidan foydalangan holda, TDTga a'zo davlatlari o'rtasida qo'shma qishloq xo'jaligi sug'urtasi tizimini yaratishga qaratilgan. Shu munosabat bilan Turkiya tomonidan tayyorlangan “Qo’shma qishloq xo’jaligi sug’urtasi tizimini tashkil etish bo’yicha konsepsiya hujjati” loyihasi ko’rib chiqish uchun a’zo davlatlarga taqdim etildi.

Boshqa loyihalar

Bugungi kunga qadar TDT Qishloq xo'jaligi vazirlari to'rt marta yig'ilishdi. Shu sababli, ko'plab loyihalar hali ham dastlabki bosqichda. Boshqa e’tiborli loyihalardan ba'zilari quyidagichadir: 

• TDT doirasida urug'chilik bo'yicha institutsional hamkorlikni o'rnatish/TDT urug‘chilik ittifoqini tashkil etish. Ushbu loyiha o‘simlik navlari va urug‘larining erkin harakatlanishini osonlashtiradi, fermerlarning urug‘likdan foydalanishini soddalashtiradi, urug‘chilik xavfsizligi va ta’minotini mustahkamlaydi. 
• Islom mamlakatlari standartlashtirish va metrologiya instituti bilan halol sertifikati bo‘yicha hamkorlik. Ushbu loyiha halol mahsulotlarning ishonchliligini oshiradi, Turkiy davlatlar uchun yangi bozorlarni ochadi va halol mahsulotga global talabda foydalanish imkonini beradi. 
• Qo‘shma mobil ilovalarni ishlab chiqish: “e-agro”, erta ogohlantirish va geografik axborot tizimlari, fermerlarni ro‘yxatga olish tizimlari. Ushbu loyiha yangi qishloq xoʻjaligi texnologiyalari va raqamli qishloq xoʻjaligi yechimlarini uzatish, oziq-ovqat qiymati zanjirining samaradorligi va inklyuzivligini oshirishga qaratilgan.