Məqsədlər

Kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlıq, qida təhlükəsizliyi və bəslənmənin yaxşılaşdırılmasına xidmət edən, müasir və innovativ davamlı kənd təsərrüfatı təcrübələrini təşviq edən, sosial-iqtisadi inkişafa töhfə verən və Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) üzv dövlətləri arasında kənd təsərrüfatı məhsullarının ticarətini asanlaşdıran TDT-nin mühüm fəaliyyət sahələrindən biridir.

Mexanizmlər

Təşkilatın yaradılmasından bu günə qədər TDT çətiri altında ümumilikdə 4 Nazirlər Toplantısı, 5 İşçi Qrupu Toplantısı və 4 Türk Kənd Təsərrüfatı İş Forumu keçirilmişdir. Kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlıq “Türk Dünyası 2040 Vizyonu” və “TDT 2022-2026 Strategiyası” kimi əsas strateji sənədlər çərçivəsində həyata keçirilir.

Kənd Təsərrüfatı Sahəsində Əməkdaşlıq İşçi Qrupu və Alt İşçi Qruplar

TDT Kənd Təsərrüfatı Sahəsində Əməkdaşlıq İşçi Qrupu çərçivəsində yaradılan beş alt işçi qrup bu sahədə əməkdaşlığı gücləndirməyi məqsəd qoyur. Üzv dövlətlər hər bir alt qrup üçün koordinator ölkələri müəyyən etmişdir. Bu qruplar Fəaliyyət Planı çərçivəsində fəaliyyətləri həyata keçirmək, zəruri mexanizmləri qurmaq və keçirilmiş toplantıların nəticələrini TDT Katibliyinə təqdim etmək öhdəliyinə malikdir:

• Tədqiqat və İnkişaf Alt Qrupu – Türkiyə
• Kənd Təsərrüfatı İqtisadi İşlər Alt Qrupu – Azərbaycan
• Yeni Kənd Təsərrüfatı Texnologiyaları və Texnikaları Alt Qrupu – Özbəkistan və Azərbaycan
• Dəmyə və Fidan Əməkdaşlığı Alt Qrupu – Qazaxıstan və Qırğızıstan
• Heyvandarlıq, Balıqçılıq və Su Məhsulları Alt Qrupu – Qırğızıstan və Qazaxıstan

Çərçivə

TDT çətiri altında kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlığın hüquqi əsası aşağıdakı sənədlər üzərində qurulmuşdur:

• Kənd Təsərrüfatı Nazirləri 1-ci Toplantısının Nəticə Bəyannaməsi (Taşkent, 4 iyul 2022)
• Kənd Təsərrüfatı Nazirləri 2-ci Toplantısının Nəticə Bəyannaməsi (Bakı, 26 sentyabr 2023)
• TDT Quraqlıqla Mübarizə İnstitutunun Yaradılmasına dair Memorandum (Səmərqənd, 11 noyabr 2022)
• Kənd Təsərrüfatı Nazirləri 3-cü Toplantısının Nəticə Bəyannaməsi (Taraz, 20 mart 2022)
• TDT Rəqəmsal Kənd Təsərrüfatı Məlumat Platformasının Yaradılmasına dair Bəyannamə (Quba, 16 iyul 2024)
• Kənd Təsərrüfatı Sektorunda “OTS-MADE” (TDT) İstehsalına dair Bəyannamə (Quba, 16 iyul 2024)
• Kənd Təsərrüfatı Nazirləri 4-cü Toplantısının Nəticə Bəyannaməsi (Çolpon-Ata, 25 iyun 2025)
• TDT Kənd Təsərrüfatı Əməkdaşlığı üzrə Strateji Yol Xəritəsi (Çolpon-Ata, 25 iyun 2025)

Bu toplantılar və sənədlər kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlığın institusional əsasını formalaşdırır, prioritetləri müəyyən edir və TDT çətiri altında xüsusi təşəbbüslərin həyata keçirilməsini təmin edir.
 

Layihələr

Türk Kənd Təsərrüfatı İş Forumu

Türk Kənd Təsərrüfatı Forumları Türk regionunda kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlığın əsas məsələlərini müzakirə etmək üçün ortaq platforma yaratmaq, işgüzar dairələrin ticarət əməkdaşlığını genişləndirməsini təşviq etmək, ortaq layihələr və investisiyalar inkişaf etdirmək, kənd təsərrüfatında qabaqcıl texnologiyaların tətbiqini təmin etmək və dünya üzrə ən yaxşı təcrübələri paylaşmaq məqsədilə təşkil edilmişdir. Forum, Kənd Təsərrüfatı Nazirləri toplantıları ilə paralel olaraq keçirilərək siyasət ilə tətbiq arasında yaxın əlaqə yaratmağa imkan verir.

• 1-ci Forum – Taşkent, Özbəkistan (4 iyul 2022)
• 2-ci Forum – Bakı, Azərbaycan (25–26 sentyabr 2023)
• 3-cü Forum – Taraz, Qazaxıstan (20 mart 2024)
• 4-cü Forum – Çolpon-Ata, Qırğızıstan (26 iyun 2025)

Forum hökumətlər, iş dünyası və investorlar arasında qarşılıqlı əlaqənin təmin olunduğu müntəzəm toplantı nöqtəsinə çevrilmişdir.

Rəqəmsal Kənd Təsərrüfatı Məlumat Platforması

Bu layihə TDT üzv dövlətlərinin kənd təsərrüfatı statistikalarını, məlumat toplanmalarını, qeydlərini və ən yaxşı təcrübələrini tək bir rəqəmsal platformada toplamağı məqsəd qoyur. Beləliklə, inkişaf etmiş texnologiyalar və ən yaxşı təcrübələr barədə məlumat mübadiləsi vasitəsilə üzv dövlətlər arasında çevik, nəticə yönümlü əməkdaşlıqlar və tərəfdaşlıqlar asanlaşacaq. 16 iyul 2024-cü il tarixində TDT-nin kənd təsərrüfatı paytaxtı elan edilmiş Qubada keçirilən toplantı nəticəsində bu platformanın yaradılmasına dair Bəyannamə qəbul edilmişdir.

“OTS Made” (TDT İstehsal) Markası

Bu layihə, TDT üzv dövlətləri arasında kənd təsərrüfatı istehsalı, qablaşdırma və məhsul çeşidliliyini ön plana çıxaracaq “OTS Made” (TDT İstehsal) markasını yaratmağı məqsəd qoyur. Azərbaycan tərəfindən təşəbbüs edilən layihə 26 sentyabr 2023-cü il tarixində Bakı şəhərində keçirilmiş Kənd Təsərrüfatı Nazirləri 2-ci Toplantısında gündəmə gətirilmişdir. Layihə, üzv dövlətlərin kənd təsərrüfatı məhsulları üçün etibarlı, ortaq marka kimliyi formalaşdırmağı hədəfləyir. 18 iyul 2024-cü il tarixində Qubada keçirilmiş toplantı nəticəsində bu markanın yaradılmasına dair Bəyannamə imzalanmışdır.

Regional Qida Ehtiyatları Sistemi

Özbəkistan tərəfindən təşəbbüs edilən bu layihə, Türk dünyasında qida təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə hazırlanmışdır. Regional qida ehtiyatları sistemi vasitəsilə aclıq, qeyri-kafi bəslənmə və qida çatışmazlığı kimi problemlərin ortaq səylərlə həlli, yerli istehsalın artırılması və fövqəladə hallar zamanı kifayət qədər qida təminatının təmin edilməsi nəzərdə tutulur. Bu çərçivədə çoxşaxəli Qida Təhlükəsizliyi Müqaviləsi layihəsi üzv dövlətlərin qiymətləndirməsinə təqdim edilmişdir.

Ortak Kənd Təsərrüfatı Sığorta Sistemi

Bu layihə ilə, Türkiyənin Kənd Təsərrüfatı Sığortaları Havuzu (TARSİM) təcrübələrinə əsaslanaraq, TDT üzv dövlətləri arasında ortaq kənd təsərrüfatı sığorta sistemi yaradılması məqsəd qoyulur. Bu istiqamətdə, Türkiyə tərəfindən hazırlanmış “Ortaq Kənd Təsərrüfatı Sığorta Sistemi Yaradılmasına dair Konseptual Sənəd” layihəsi üzv dövlətlərin nəzərdən keçirilməsinə təqdim edilmişdir.

Əlavə Layihələr

İndiyədək TDT-nin Kənd Təsərrüfatı Nazirləri dörd dəfə görüşlər həyata keçirmişdir. Buna görə də bir çox layihələr hələ ilkin mərhələdədir. Əsas diqqət çəkən əlavə layihələrdən bəziləri bunlardır:

• TDT çərçivəsində institusional toxum əməkdaşlığının yaradılması / TDT Toxum Birliyinin təsis edilməsi
• Layihə bitki sortlarının və toxumların sərbəst dövriyyəsini təmin edəcək, fermerlərin toxuma çıxışını sadələşdirəcək və toxum istehsalında təhlükəsizliklə yanaşı təminatı da möhkəmləndirəcəkdir.
• Halal Sertifikatlaşdırma sahəsində İslam Ölkələri Standartlaşdırma və Metrologiya İnstitutu ilə əməkdaşlıq
• Bu layihə halal məhsulların etibarlılığını artıracaq, Türk Dövlətləri üçün yeni bazarların açılmasına imkan verəcək və qlobal halal məhsul tələbindən bəhrələnmələrini təmin edəcəkdir.
• Ortaq mobil tətbiqlərin hazırlanması: “e-agro”, erkən xəbərdarlıq və coğrafi informasiya sistemləri, fermer qeydiyyat sistemləri
• Bu layihə yeni kənd təsərrüfatı texnologiyalarının və rəqəmsal kənd təsərrüfatı həllərinin transferini, qida dəyər zəncirinin səmərəliliyini və inklüzivliyini artırmağı hədəfləyir.