Ислам Ынтымақтастығы Ұйымымен (ИЫҰ) заңды қатынастар орнату — Түркі мемлекеттері ұйымының халықаралық ынтымақтастық саласындағы басты бағыттарының бірі болып табылады.
Ынтымақтастыққа алғашқы қадамдар
ТМҰ 2016 жылғы сәуірде Ыстанбұлда ИЫҰ-ға қарасты ұйым — SESRIC-пен Өзара түсіністік туралы меморандумға (MoU) қол қойды. 2016 жылғы қазанда Ташкентте өткен ИЫҰ Сыртқы істер министрлері кеңесінің 43-сессиясында ИЫҰ мен Түркітілдес мемлекеттер ынтымақтастық кеңесі (ТМЫК) арасындағы MoU-ға қол қойылғаны қуана қабылданды. Бұл келісім ТМЫК-қа ИЫҰ шеңберінде бақылаушы мәртебе беру жолындағы алғашқы қадам ретінде қарастырылды.
Қарым-қатынастарды ресми түрде бекіту
2017 жылғы 10 қыркүйекте Астанада өткен ИЫҰ-ның Ғылым және технологиялар жөніндегі бірінші саммиті барысында ТМҰ мен ИЫҰ Бас хатшылары MoU-ға қол қойды. Бұл құжат нақты жобалар арқылы ынтымақтастықты күшейтіп, екі ұйымды одан әрі жақындатуға бағытталды. ТМҰ ИЫҰ-да бақылаушы мәртебе алу мақсатында жұмысын бастады және бұл бастамаға ИЫҰ-ға мүше мемлекеттер тарапынан қолдау көрсетілді.
Ынтымақтастықты нығайту
2022 жылғы 17 қаңтар:
ТМҰ Бас хатшысы Жидда қаласында ИЫҰ Бас хатшысымен кездесті. Кездесу барысында екі ұйым арасындағы құқықтық негізді нығайту қажеттілігі атап өтілді.
2022 жылғы 22–23 наурыз:
ТМҰ Бас хатшысы Исламабадта өткен ИЫҰ Сыртқы істер министрлері кеңесінің 48-сессиясына қатысты. Сессия «Бірлік, әділет және даму үшін серіктестік» тақырыбымен өтті. Көтерілген негізгі мәселелер:
- Жаһандық қауіпсіздік сын-қатерлері мен өңірлік қақтығыстар;
- Палестина мәселесі, Ауғанстан және Джамму мен Кашмирдегі жағдай;
- Исламофобиямен, терроризммен және діндерді қорлаумен күрес;
- ИЫҰ-ға мүше емес елдердегі мұсылман қауымдары мен топтарының жағдайын қарастыру.
Соңғы оқиғалар және болашақ жоспарлар
2023 жылғы 22 қыркүйекте БҰҰ Бас Ассамблеясы аясында Нью-Йоркте ТМҰ мен ИЫҰ Бас хатшылары кездесті. Кездесуде келесі мәселелер талқыланды:
- ТМҰ-ның ИЫҰ-да бақылаушы мәртебе алу процесі;
- Нақты нәтижеге бағытталған бірлескен жобалар үшін іс-қимыл жоспары негізінде ынтымақтастықты күшейту;
- Ортақ құндылықтар, мәдениет және дәстүрлерге негізделген әріптестікті кеңейту маңыздылығы атап өтілді.
Қазіргі бастамалар
ТМҰ аймақтық маңызы бар бірлескен жобалар бойынша Ислам даму банкімен әріптестік мүмкіндіктерін белсенді түрде зерттеуде.
