Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev’in ev sahipliğinde, Türk Devletleri Teşkilatı’nın (TDT) On İkinci Zirvesi, 7 Ekim 2025 tarihinde Gebele’de “Bölgesel Barış ve Güvenlik” temasıyla gerçekleştirildi.
Zirveye; Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Kasım-Jomart Tokayev, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Şevket Mirziyoyev, Macaristan Başbakanı Sayın Viktor Orbán, Türkmenistan Halk Maslahatı Başkanı ve Türkmenistan Halkının Ulusal Lideri Sayın Gurbangulu Berdimuhammedov, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Ersin Tatar ve TDT Genel Sekreteri Büyükelçi Sayın Kubanıçbek Ömüraliyev katıldı.
Ayrıca, TDT Aksakallar Konseyi Başkanı ve Üyeleri ile Türk İşbirliği Kuruluşlarının Başkanları da toplantıya iştirak etti.
Zirveden önce, Türk Devletleri Teşkilatı Dışişleri Bakanları Konseyi toplanarak Devlet Başkanları tarafından imzalanacak belgeleri nihai hale getirdi ve Teşkilatın gündemindeki önemli konuları ele aldı.
8 Ağustos 2025 tarihinde Washington D.C.’de Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan Cumhuriyeti arasında imzalanan tarihi Ortak Bildiri’nin ardından gerçekleşen Zirvede, Liderler bu gelişmeyi Güney Kafkasya ve ötesinde kalıcı barış, istikrar ve refah yolunda önemli bir adım olarak memnuniyetle karşıladılar.
Devlet Başkanları, barışçıl, güvenli ve müreffeh bir Türk Dünyası vizyonuna olan ortak bağlılıklarını yinelediler. TDT çerçevesinde siyaset, dış politika, güvenlik, ekonomi ve halklar arası ilişkiler alanlarında işbirliğinin derinleştirilmesinin önemine vurgu yaptılar.
Gebele Zirvesinde Alınan Temel Kararlar
Devlet Başkanları tarafından imzalanan belgeler:
• Türk Devletleri Teşkilatı’nın On İkinci Zirve Bildirisi (Gebele Bildirisi);
• Dış ortaklarla karşılıklı ilgi alanlarında iş birliği için esnek bir çerçeve olarak “TDT+” Formatının kurulmasına ilişkin Karar;
• Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı’nın (TÜRKSOY) geliştirilmesi ve güçlendirilmesine ilişkin Karar.
Türkmenistan’ın, hem Türk Akademisi’ne hem de Türk Kültür ve Miras Vakfı’na Gözlemci olarak katılması, Türk işbirliği mimarisinin kurumsal yapısının güçlendirilmesinde önemli bir adım olarak değerlendirildi. Liderler ayrıca Türk İşbirliği Kuruluşlarının rollerinin daha da güçlendirilmesinin öneminin altını çizdiler.
TDT Genel Sekreteri Büyükelçi Kubanıçbek Ömüraliyev toplantıya hitabında, Teşkilatın hâlihazırda ekonomi, güvenlik, eğitim, inovasyon ve uzay dâhil olmak üzere 40’tan fazla alanda çok taraflı işbirliğini koordine ettiğini belirtti. Bu artan dinamizmin, Üye Devletler arasındaki yakınlaşmayı ve TDT’nin uluslararası düzeyde artan tanınırlığını yansıttığını vurguladı.
Zirvenin sonunda, TDT Dönem Başkanlığı Kırgız Cumhuriyeti’nden Azerbaycan Cumhuriyeti’ne geçti. Devlet Başkanları, Kırgız Dönem Başkanlığı’nın farklı alanlarda düzenlediği 120’den fazla etkinlikle geçen başarılı dönemi için şükranlarını ifade ederken, yeni Azerbaycan Dönem Başkanlığına verimli ve başarılı bir görev süresi dilediler.
Liderler, TDT’nin bir sonraki Olağan Zirvesi’nin 2026 yılı sonbaharında Türkiye’de, Gayriresmî Zirvesi’nin ise 2026 yılında Kazakistan’da düzenlenmesi konusunda mutabık kaldılar.
Zirve vesilesiyle, Üye ve Gözlemci Devletlerin Liderleri ile TDT Genel Sekreteri, Türkmenistan tarafından Fuzuli’de inşa edilecek caminin temel atma törenine çevrim içi olarak katıldılar.
Zirvenin ardından, Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sayın Ceyhun Bayramov ve TDT Genel Sekreteri Büyükelçi Sayın Kubanıçbek Ömüraliyev, Gebele Zirvesi’nde alınan kararlar ve öne çıkan sonuçlar hakkında medya mensuplarına açıklamalarda bulundular.
